قدیمیترین اثار زبان ترکی در زبان سرخ پوستان امریکا و احتمالا قدیمیترین نواحی ترک زبان
میرفاتح زکییف: محقق و استاد تاریخ دانشگاه غازان (قازان)
ترجمه: دکتر رحمت قاضیانی
قدیمیترین ریشه‌های قومی انسانها را معمولا از طریق زبان شناسان و با بررسی مطالعات زبان‌شناسان و با اضافه کردن مشاهدات باستانشناسی به ان پیدا می کنند. در علوم زبانشناسی و تاریخی مرسوم در اروپا و روسیه، که با ادعای مرکزیت برای “هند و اروپائی”ها نوشته شده، سعی شده که تقسیم زبان اورال-آلتایی به زبان های التایی و اورالی از حدود ده‌هزار سال پیش و تقسیم زبان آلتایی به زبان های ترکی –مغولی، منچوری و ژاپنی- کره‌ای از حدود شش هزار سال پیش و تقسیم زبان ترکی – مغولی به زبان‌های ترکی و مغولی حدود چهارهزار سال پیش اتفاق افتاده است.
اولین شکاف در دیدگاه فوق در قرن هفده اتفاق افتاد و در قرن نوزده ضربات سختی به ایده فوق وارد شد و در قرن بیست تناقض گفته‌های مدعیان ثابت شد.
در سال ۱۶۳۸ اقای ” جان ژوسلین” (۱) متوجه شدند که در زبان سرخ پوستان امریکا آثاری از لغات ترکی وجود دارد. در قرن نوزده ” اتو رریک” (۲) در زبان اقوام ” سو” از سرخ پوستان شمال امریکا لیستی از لغاتی با نزدیکی به زبان ترکی تهیه نمود. مثلا،” تانگ”یعنی طلوع ” تائی ” یا ” تانگی ” یعنی آموختن. ” اتا ” یعنی پدر، ” اینا ” یعنی، مادر، ” تا ” یا ” ته ” یعنی ضمیمه‌ای برای مکان، ” اکتا ” یعنی ” یک طرف ” و غیره. در ایتالیا و فرانسه نیز بررسی‌هایی مشابه انجام شد و نتایج یکسانی بدست امد.
دانشمند سوئدی اقای ” استیک ویگاندر” (۳) تعدادی از تحقیقات خود را در مورد رابطه بین زبان‌های قوم ” مایا ” و زبان‌های التائی انتشار داده است. اقای ” ا. کاریمولین ، ۱۴۱-۱۳۶ ۱۹۷۶ (۴) در تحقیقات خود مثالهای زیر را اورده است:
” ااک ” یعنی خیس ، ” اکا “-” اگا ” ، ” آقا ” یعنی جریان ، جاری شدن . ” بالدیز ” یعنی خواهر جوانتر همسر، ” بایال ” یعنی ثروتمند و فراوان، ” بویا ” یعنی رنگ ، ” بور ” یعنی بافتن گیسو، ” ایک ” یعنی ظاهر شدن، و ” تور ” یعنی ایستادن.
افغان پسرک